Nieuwe technologieën stellen transportbedrijven in staat om sneller, zuiniger, schoner en goedkoper te rijden. Voorwaarde is dat ze bereid zijn om data over ritten, lading en voertuigen te delen, maar dat is in de praktijk nog niet zo eenvoudig. Nieuwe standaarden zoals iShare en het OpenTripModel maken het delen van data niet alleen gemakkelijker, maar vergroten ook het vertrouwen dat noodzakelijk is voor meer samenwerking in de sector. [INHOUD | INDEX TTMnl2017_6_16]
Elke week rijden 1700 vrachtauto’s met bouwmaterialen de binnenstad van Utrecht in. Het bouwverkeer is goed voor 35 procent van de CO2 die het wegvervoer in de Domstad uitstoot. Daarom wil de gemeente bouwbedrijven verplichten om alle bouwmaterialen bij een hub aan de rand van de stad te laten aanleveren. Vanaf de hub kunnen de materialen gebundeld en op afroep naar de bouwplaats worden gebracht. Om te garanderen dat het transport op tijd arriveert, wil de gemeente de vrachtauto’s gebruik laten maken van busbanen en voorrang geven bij verkeerslichten.
Bouwbedrijf VolkerWessels maakt al gebruik van een bouwhub op industrieterrein Lage Weide. “Vanaf deze hub hebben we drie routes naar onze huidige bouwlocatie bij Hoog Catherijne gedefinieerd. Door gebruik van open data over de drukte in de spits, de intensiteit van het fietsverkeer, de kans op ongevallen, de stikstofconcentraties in de lucht en de wachttijden voor bijvoorbeeld stoplichten kunnen we bepalen welke route op welk moment van de dag het handigst is. De eerste route bijvoorbeeld kent veel kruisend fietsverkeer, waardoor vrachtauto’s bijna niet de kans krijgen om over te steken”, aldus Ron Frazer, directeur bouwmaterieel bij VolkerWessels tijdens een congres over bouwlogistiek.
Verkeersregelinstallatie
Vrachtauto’s voorrang geven bij verkeerslichten en de beste rijroute bepalen op basis van open data: met het delen van data is in het wegtransport nog veel winst te behalen. De voorbeelden uit Utrecht zijn niet uniek. Helmond fungeert al langer als proeftuin voor nieuwe technologieën waarmee chauffeurs zuiniger en veiliger door het verkeer kunnen worden geloodst. Met name de N270 die dwars door Helmond loopt, is in kader van het Europese project C-The Difference voorzien van slimme verkeersregelinstallaties. Chauffeurs die beschikken over de bijbehorende app, krijgen een waarschuwing als ze een kruispunt met verkeerslichten naderen. Als een rood licht op het punt staat op groen te springen, krijgen ze advies over de optimale rijsnelheid zodat ze niet op de rem hoeven te trappen.
Ook elders in het land denken overheidsinstanties hardop na over de vraag hoe ze de beperkte capaciteit van de infrastructuur beter kunnen benutten. Die ideeën variëren van slimme laad- en losplekken in binnensteden die op afstand kunnen worden gereserveerd tot drukke invalswegen waarop vrachtauto’s met een hoge beladingsgraad voorrang krijgen bij verkeerslichten. Wie optimaal van dergelijke voorzieningen wil profiteren, zal informatie over onder meer planning, lading en voertuig moeten prijsgeven. Dat is ook het geval als transportbedrijven op termijn met platooning aan de slag willen gaan.
OpenTripModel
Simacan is een van de bedrijven die werkt aan de integratie van transportplanning- en verkeersmanagementsystemen. Het IT-bedrijf heeft een control tower software ontwikkeld die onder meer door Albert Heijn wordt gebruikt om het transport richting de winkels op de voet te volgen. Op basis van de real-time positie van de vrachtauto’s maakt het systeem voortdurend een herberekening van de verwachte aankomsttijd. Daarvoor gebruikt de control tower niet alleen data uit de transportplanningssystemen en boordcomputers van de transporteurs en hun charters, maar ook data uit verkeersregelinstallaties zoals verkeerslichten en de matrixborden boven de snelwegen. “Denk aan de maximum snelheid die op de matrixborden wordt getoond of de rijstroken die zijn afgesloten. Die data kunnen we gebruiken om vrachtauto’s langs de minst drukke routes te leiden en de verwachtingen over aankomsttijden nog beter te managen”, verklaart chief technology officer Felix Faassen.
Het delen van data is niet vanzelfsprekend. Data delen betekent dat data over ritten, routes en voertuigen uit transportplanningssystemen en boordcomputers beschikbaar moet worden gesteld, maar elke vervoerder heeft weer een ander systeem met andere specificaties voor het vastleggen van die data. “Daarom hebben wij in het kader van het project Talking Traffic het OpenTripModel ontwikkeld”, vertelt Faassen. “Het OpenTripModel is in feite een uniforme taal voor het uitwisselen van real-time data over ritten, routes en voertuigen. Daarmee wordt het een stuk gemakkelijker om systemen te koppelen. Nu is dat elke keer weer maatwerk”, licht Faassen toe.
Het OpenTripModel is dit najaar ondergebracht in de Stichting Uniforme Transport Code, die namens de sector de ontwikkeling en adoptie van dit open source datamodel probeert te versnellen. Simacan gebruikt het OpenTripModel in zijn eigen control tower, dat behalve door Albert Heijn inmiddels ook door PostNL, DailyFresh en anderen wordt ingezet. Faassen: “Tijdens de beurs ICT & Logistiek hebben we daarnaast Transport Cloud geïntroduceerd: een digitale datahub die bedrijven in staat stelt om op basis van het OpenTripModel data te delen met partners.”
iShare
Het OpenTripModel vertelt alleen op welke wijze logistieke data moet worden gedeeld. Het geeft niet aan wie gemachtigd is om die data te gebruiken. Daarvoor is een andere standaard ontwikkeld: iShare, een initiatief van de Topsector Logistiek. “iShare is een afsprakenstelsel voor identificatie, authenticatie en autorisatie in de logistiek”, vertelt projectleider Mariane ter Veen, die een vergelijking maakt met iDeal. “Dankzij iDeal hoeft een webshop als Bol.com niet met elke bank afspraken te maken over online betalen. In de logistieke sector zorgt iShare voor afspraken waarmee iedereen op uniforme, simpele en gecontroleerde wijze data kan delen.”
Cruciaal in iShare is dat de eigenaar van de data bepaalt wat ermee gebeurt. Die beslist welke data wel en niet mag worden gedeeld en wie die data wel en niet mag ontvangen. Als voorbeeld noemt Ter Veen het inkomend transport bij distributiecentra. “Meestal hebben die distributiecentra geen enkel idee wanneer een vrachtauto arriveert. Met iShare kan een leverancier zijn transporteur het recht geven om data over de verwachte aankomsttijd automatisch te delen met het distributiecentrum. Als de transporteur besluit om een charter in te huren, kan hij dat recht ‘doordelegeren’. iShare maakt het dus mogelijk om data te delen tussen partijen die elkaar helemaal niet kennen. Dankzij de gemaakte afspraken kan het distributiecentrum toch erop vertrouwen dat die data daadwerkelijk gaan over de lading van de betreffende leverancier.”
Vrachtuitwisseling
Standaarden zoals iShare en het OpenTripModel kunnen transportbedrijven het extra zetje geven dat nodig is voor het delen van data. Het ‘gedoe’ dat het delen van data nu oplevert, weerhoudt een deel van de sector ervan om aan te haken op platformen zoals Quicargo, Synple en Popupfleet. Deze platformen leveren immers de meeste toegevoegde waarde als de deelnemende transportbedrijven een koppeling maken met hun transportmanagementsystemen. Dan kan informatie over de geplande ritten worden gebruikt om slimme matches met verladers of andere transporteurs te maken. “Transportbedrijven willen graag controle houden. Ze willen zelf kunnen bepalen welke klantdata en plandata ze wel of niet beschikbaar stellen. Met het OpenTripModel zijn we direct aan de slag gegaan. Het zou fantastisch zijn als we met iShare ook een standaard krijgen voor authenticatie en autorisatie. Dat maakt het gemakkelijker om transportbedrijven aan ons platform te koppelen”, vertelt Roderick Rodenburg, oprichter van Synple.
Voorlopig vergt de ontwikkeling van standaarden voor het delen van data nog even geduld. Afgelopen zomer heeft iShare de bèta-versie gepresenteerd die is ontwikkeld in samenwerking met meer dan 12 cocreatiepartners. Momenteel wordt gewerkt aan verdere verfijning van het afsprakenstelsel, dat begin 2018 definitief wordt vastgesteld. Dan kan iedereen eindelijk met iShare aan de slag.
Ook het OpenTripModel is nog niet volmaakt. Uit een onderzoek van het Neutraal Logistiek Informatie Platform (NLIP) blijkt dat model zich uitstekend leent voor het zichtbaar maken van transportplanningen, statussen en berekening van verwachte aankomsttijden. Voor andere toepassingen zoals matchmaking tussen vraag en aanbod van lading en transportcapaciteit en selectieve routebepaling is doorontwikkeling van het datamodel vereist.
TEKST: MARCEL TE LINDERT | FOTO’S: TTM.NL, DIVERSEN
