Het kabinet zet nieuwe stappen in de opgave om stikstof- en broeikasgasuitstoot te verminderen, onder meer om de kwetsbare natuur in Nederland te herstellen. Mobiliteit moet daar ook een bijdrage aan leveren, maar wel op een slimme manier. Inzetten op nog schonere dieseltechnologie (Euro 7) lijkt toch niet zo sterk, ziet het kabinet nu ook.
Het kabinet vindt het belangrijk dat alle sectoren een evenredige bijdrage leveren aan het oplossen van de stikstofproblematiek. En komt daarom nu ook met reductiedoelen voor stikstofoxiden (NOx) voor de sector mobiliteit en de sector industrie en energie. Deze sectordoelen betekenen voor de sector mobiliteit een afname van de uitstoot NOx met 25 procent en voor de sector industrie en energie een afname van de uitstoot NOx met 38 procent in 2030 ten opzichte van 2019. Daarbij is gekeken op welke wijze reductie in sectoren zo goed mogelijk kan bijdragen aan de natuur en wordt per sector ook gekeken naar de opgaves voor schone lucht en de klimaatdoelstelling.
Hogere stikstofdoelstellingen voor mobiliteit en industrie kennen risico’s op hoge (maatschappelijke) kosten tegen weinig effect in reductie van stikstofdepositie. Hierdoor kunnen eveneens risico’s op lock-ins ten aanzien van de klimaatopgave ontstaan. Het is daarom onder andere van belang om desinvesteringen tussen de stikstof- en klimaatopgave zo veel mogelijk te voorkomen: extra of versnelde inzet op schone dieseltechnologie ten behoeve van NOx-reductie kan bijvoorbeeld de investeringsmogelijkheden voor elektrische aandrijvingsvormen (op middellange termijn noodzakelijk voor de CO2-opgave) beperken. Dat meldden truckfabrikanten en ACEA al eerder, nu ziet het kabinet het ook.
Over de toepassing van de beperking van stikstofuitstoot in de mobiliteit schrijft het kabinet het volgende.
In 2030 zijn wegverkeer, scheepvaart en mobiele werktuigen de grootste bronnen van NOx-uitstoot binnen de sector mobiliteit. Aanvullende beleidssporen hebben met de huidige inzichten volgens het kabinet nu een beperkte meeropbrengst voor de stikstofopgave:
- Binnenvaartschepen worden schoner door vernieuwing van de scheepsmotoren, maar dit gaat nog relatief langzaam. Door tussentijdse revisie kunnen bestaande motoren in de binnenvaart immers tot wel 30 tot 40 jaar meegaan. Volledige vervanging van motoren leidt vanuit het oogpunt van NOx tot meer reductie maar is gelijk ook (fors) kostenintensiever. Ook worden voorstellen uitgerold om elektrificatie van schepen te versnellen. De meeropbrengst van intensivering van elektrificatie is echter kleiner voor reductie van NOx dan voor bijvoorbeeld vermindering van broeikasgassen. Dit komt onder andere doordat in plaats van elektrische schepen anders geïnvesteerd zou worden in relatief schone motoren.
- Voor nieuwe vrachtauto’s geldt sinds 2014 al strenge emissiewetgeving vanuit Europa (euronormen). Het overgrote deel van het wagenpark zal rond 2025 al aan deze normen voldoen. Maatregelen die de vernieuwing van de vloot versnellen zullen daarom naar verwachting een beperkte meeropbrengst hebben in 2030. Versnelling van uitfasering van oudere personen- en bestelauto’s om de NOx-reductie te versnellen kan input zijn voor verdere beleidsontwikkeling van de inzet van extra fiscale instrumenten voor wegverkeer.
- Voor wegverkeer wordt verdere reductie bewerkstelligd door strengere emissienormering vanuit Europa. EU-brede voertuignormen dragen op een efficiënte manier bij aan de beperking van voertuigemissies, zijn bewezen effectief, zorgen in economische zin voor een gelijk speelveld voor alle aanbieders op de markt, en bevorderen innovatie. Op 10 november 2022 presenteerde de Europese Commissie een voorstel voor de strengere normering van de uitstoot van stikstof en fijnstof. Hierover is de Kamer per BNC-fiche geïnformeerd. De Europese Commissie heeft voor 14 februari 2023 een voorstel aangekondigd voor strengere normen voor CO2-uitstoot door vrachtwagens. De toekomstige CO2-norm zal impact hebben op het tempo waarmee vrachtwagens nulemissie worden, en daarmee ook op de stikstofuitstoot door de vrachtwagenvloot. De aanpak om via normering de voertuigvloot nulemissie te maken bouwt voort op de principe-afspraken die lidstaten en Europees parlement eind 2022 maakten om vanaf 2035 alleen nulemissie nieuwe personen- en bestelauto’s te verkopen.
- Voor de emissies van mobiele werktuigen, voertuigen en vaartuigen in de bouw geldt dat er een routekaart Schoon en Emissieloos Bouwen wordt opgesteld. Als onderdeel daarvan zijn en worden instrumenten ontwikkeld om de verduurzaming van dit materieel te versnellen, waaronder de Subsidieregeling Schoon en Emissieloos Bouwmaterieel (SSEB) die vorig jaar is geopend. Het kabinet heeft de ambitie van 60 procent stikstofreductie in de bouw geformuleerd voor de periode 2018-2030.
