De vooruitzichten voor de transport- en logistieke sector zijn over de hele linie verbeterd, maar het vertrekpunt en de snelheid van herstel lopen uiteen. Waar het goederenvervoer de terugslag van corona dit jaar al achter zich laat en pakketvervoerders met een sterk eerste half jaar opnieuw flink groeien, komt het veel zwaarder getroffen personenvervoer slechts toe aan licht herstel. Voor het wegtransport is er groei, maar zijn er ook uitdagingen. Dit blijkt uit het nieuwe vooruitzicht transport en logistiek van ING Research.
Hoewel de terugval in het voorjaar en de coronamonitor van de branche deed vrezen voor de rest van 2020, bleef het omzetverlies door veel extra vraag naar consumentengoederen uiteindelijk beperkt tot slechts 1,3 procent. De kilometers van Nederlandse trucks bleven ook nagenoeg stabiel: minder voor bakwagens die de binnenstad en de horeca bevoorraden en meer voor trekker-oplegger combinaties. Dit jaar verbreedt het herstel zich door groeiende vraag vanuit opdrachtgevers uit de industrie en groothandel. Wel hebben wegtransporteurs afhankelijk van de eindmarkten verschillende vertrekpunten. Het vervoersvolume naar eindklanten in het Verenigd Koninkrijk vanuit Nederland is na de brexit conform verwachting gedaald, maar het onbegeleid vervoer van trailers via ferry’s die door Britse trucks worden opgepikt, lijkt te kunnen profiteren.
Hoewel er nog steeds onzekerheid is rondom de pandemie gaat het wegtransport halverwege 2021 sneller vooruit dankzij vraagherstel bij klanten en een aantrekkende economie. Het vervoer voor supermarkten zal naar verwachting een pas op de plaats maken en consumenten zullen naar verwachting weer meer geld aan diensten gaan uitgeven, maar dit wordt ruimschoots gecompenseerd door groei op andere fronten. Zowel het vervoer voor de detailhandel als de bouw – samen verantwoordelijk voor een groot deel van het binnenlandse wegvervoer – zullen in 2022 verder groeien.
In de periode 2016-2019 was het chauffeurstekort in het wegtransport een groeiend probleem. Het beroep was niet aantrekkelijk genoeg om voor voldoende instroom van jongeren te zorgen en dit werd slechts deels opgevangen door zij-instroom. Met het afkoelen van de markt in 2019 is het aantal vacatures teruggezakt tot 4.500 (zo’n 5 procent van het totaal aantal chauffeurs) maar sindsdien niet verder teruggezakt. Nu de vervoersvraag aantrekt loopt het aantal vacatures ook weer op. De gemiddelde leeftijd van chauffeurs is eind 2020 gestegen naar 45 jaar en de uitstroom naar pensioen is nog altijd groot (29 procent is ouder dan 55 begin 2021). Samen met deze vervangingsvraag betekent dit dat het tekort in de rest van 2021 verder toeneemt en het een grotere uitdaging wordt om aan mensen te komen. Bedrijven die hun personeel hebben vastgehouden en als werkgever goed bekend staan in de markt plukken daar nu weer de vruchten van.
Voordelen aan de kostenkant hebben ertoe bijgedragen dat 2020 voor grotere bedrijven in het wegtransport niet persé een slecht jaar is geweest. De lonen bleven als grootste kostenpost nagenoeg stabiel. Daarnaast lag de schade door ‘dure’ files maar liefst 70 procent lager dan de directe kosten van 1,2 tot 1,6 miljard euro in 2019. Hoewel de efficiëntievoordelen door minder tijdverlies door files in 2021 grotendeels blijven, lopen onder meer de loonkosten flink op: er is een (bovengemiddelde) CAO-verhoging van 3,5 procent per 1 juli 2021 en van 3,25 procent per 1 januari 2022. Daarnaast tikken ook de brandstofkosten dit jaar weer recordniveaus aan na een daling vorig jaar. Hoewel dit contractueel vaak grotendeels bij opdrachtgevers terechtkomt, kan een mismatch hierin ook drukken op het resultaat. Wegtransporteurs spreken tarieven met klanten voor het nieuwe jaar vaak rond de jaarwisseling af. Mede gezien het feit dat opdrachtgevers ook zullen refereren aan de voordelen van minder files kan dit aan het rendement gaan knagen. Al met al kan een stijgend volume zorgen voor een beter resultaat, maar is toenemende kostendruk daarin dit jaar een belangrijke factor. Het verleden leert dat dit in het wegtransport een uitdaging is. Tegelijkertijd blijkt bijvoorbeeld uit cijfers van platform Quicargo dat transportprijzen flink uiteen kunnen lopen
In het wegtransport concentreert de capaciteit zich door overnames en autonome groei steeds meer aan de onder- en bovenkant van de markt. Het aantal eigen rijders bevindt zich op piekniveau en er vindt consolidatie plaats zoals bij de overname van BAS Group door Raben en eerder Snel Logistics door Vos Logistics en de fusie van Simon Loos en Peter Appel. Vooral de grootste bedrijven worden hiermee groter. Deze bedrijven werken met een grotere flexibele schil van charters, die als buffer fungeert. Deze veelal eigen rijders en kleine bedrijven hebben in 2020 ook volumekrimp opgevangen al konden ze veelal in andere delen van de sector aan de slag. Opvallend is dat het aantal eigen rijders ook vorig jaar gewoon is doorgegroeid tot ruim 6.100 begin 2021.
Na een groeisprong in 2020 zet de opmars van online verkopen in 2021 door. Het aantal vervoerde pakketten in het binnenland gaat naar verwachting richting de 600 miljoen in 2021, opnieuw een dubbelcijferige groei. Dit zorgt ook in het wegvervoer voor meer werk van kleinere zendingen. Met de sterke groei van het pakketvervoer en met het toegenomen volume commerciële belang van e-logistiek nemen retailers zoals Blokker, MediaMarkt, IKEA en Leen Bakker meer regie in distributie binnen ‘the last mile’. Dit leidt tot meer eigen vervoer zoals bij Coolblue en Albert Heijn Online, maar zorgt ook steeds vaker voor uitbesteding aan transportpartners.
