Grootschalige uitbreidingen van de Rotterdamse haven dankt Nederland vooral aan economisch barre tijden. Juist in deze periodes kwamen projecten zoals Europoort, Maasvlakte 2 en de Betuweroute opeens hoog op de politieke agenda te staan. Dat ontdekte promovendus Dirk Koppenol tijdens zijn onderzoek naar de besluitvorming over het uitbreiden van de Rotterdamse haven vanaf 1945. Donderdag 2 juni 2016 verdedigt hij zijn proefschrift aan de Erasmus Universiteit Rotterdam.
Koppenol interviewde meer dan dertig direct betrokkenen bij het besluitvormingsproces, waaronder verschillende havendirecteuren, directeuren van grote belangenorganisaties, een minister en hoge ambtenaren. Daarnaast gebruikt hij nieuwe informatie over de Rotterdamse havenlobby uit de archieven van het Havenbedrijf Rotterdam.
Hoe erger de economische tegenspoed, hoe meer draagvlak voor grootschalige havenprojecten. Koppenol doopte dit verschijnsel de ‘Curve of Consent’ en zet in zijn proefschrift dit patroon uiteen. “In perioden van toenemende werkeloosheid wil het publiek graag politieke daadkracht zien”, legt hij uit. “Politici reageren daarop, willen de werkeloosheid bestrijden. En dus investeren ze in havenprojecten die de economie weer nieuw leven kunnen inblazen.”
Hoe zat dit dan bij de Maasvlakte 2, die toch in tijden van economische groei tot stand kwam? Kijkend naar Koppenols ‘Curve of Consent’, zien we dat wanneer het economisch goed gaat, burgers vaak weer meer inspraak eisen in politieke besluitvorming. De Maasvlakte 2 kwam er dan ook vooral vanwege een sterk staaltje lobbyen. Volgens Koppenol werd dit project, dat aanvankelijk op niet veel steun kon rekenen rond de wisseling van het millennium, onder andere gered doordat het Havenbedrijf natuur- en milieuorganisaties voor zich wist te winnen. De kosten voor die steun waren overigens aanzienlijk: maar liefst 277 miljoen euro ging naar natuur- en leefbaarheidsprojecten – bijna de helft van de totale overheidskosten voor Maasvlakte 2.
