Het nieuwe Meerjarenprogramma Terugsluis Vrachtwagenheffing 2026-2030 geeft een stevige financiële impuls aan de verduurzaming van het Nederlandse vrachtverkeer. Met een totaalbudget van bijna 1,7 miljard euro is er aanzienlijke steun voor de aanschaf van zero-emissie trucks en de broodnodige laadinfrastructuur, zowel bij bedrijven als onderweg. Naast deze directe verduurzamingsmaatregelen is er ruimte voor innovaties zoals het Electric Road System (ERS) en een studie naar de toelating van de Super Eco Combi (SEC) op het Nederlandse wegennet.
Een van de belangrijkste pijlers van het programma is de Aanschafsubsidieregeling Zero-Emissie Trucks (AanZET), waar tussen 2026 en 2030 maar 980 miljoen euro voor is uitgetrokken. Het doel is om ondernemers te helpen bij de transitie van diesel naar elektrische trucks, die vaak fors duurder zijn. Via AanZET kunnen bedrijven een aanzienlijk deel van de meerkosten voor een emissievrije vrachtwagen terugkrijgen. Deze regeling is al actief sinds 2022, en tot op heden is er subsidie aangevraagd voor meer dan 3.000 vrachtwagens.
Doel van het programma is om in 2030 zo’n 25.000 emissievrije trucks op de Nederlandse wegen te hebben rijden. Gezien de ambities uit het Klimaatakkoord – een volledig emissievrij goederenvervoer tegen 2050 – is dit een eerste grote stap. Dat is ook hard nodig: op dit moment is slechts 1 procent van de vrachtwagens emissievrij.
Laadinfrastructuur als tweede speerpunt
Elektrische trucks hebben echter weinig aan hun milieuvriendelijke aandrijving als er niet voldoende laadmogelijkheden zijn. Hier komt de Subsidieregeling Private Laadinfrastructuur bij Bedrijven (SPriLa) in beeld, goed voor een budget van 481 miljoen euro. Deze regeling richt zich specifiek op bedrijven die hun eigen laadpunten willen installeren om hun vloot draaiende te houden.
SPriLa biedt niet alleen subsidie voor de aanschaf en installatie van laadpunten, maar ook voor de aanleg van batterijen die kunnen helpen bij netcongestie, een groeiend probleem in Nederland. Vooral grote, energie-intensieve laadstations voor trucks stuiten vaak op weerstand vanwege de beperkte capaciteit van het elektriciteitsnet. Door energie op te slaan in batterijen kunnen bedrijven de pieken afvlakken, wat zowel de energievoorziening als de bedrijfsvoering ten goede komt.
De ambitie van de overheid is helder: laden moet geen belemmering vormen voor de verdere elektrificatie van het vrachtverkeer. De Nederlandse overheid wil met SPriLa de laadinfrastructuur uitbreiden, zodat het groeiende aantal elektrische trucks ook daadwerkelijk opgeladen kan worden.
Waterstof en dynamisch laden
Naast elektrische trucks zijn er ook plannen voor waterstofvrachtwagens. De Subsidieregeling Waterstof in Mobiliteit (SWIM), met een budget van 46 miljoen euro, is bedoeld voor de aanleg van waterstoftankstations en de aanschaf van waterstofvoertuigen. Waterstof wordt vaak gezien als alternatief voor zwaar transport over lange afstanden, waar elektrische voertuigen met hun beperkte actieradius nog niet kunnen concurreren.
Ook is er het Project Electric Road Systems (ERS). Dit systeem, waarbij vrachtwagens al rijdend via bovenleidingen worden opgeladen, is nog in een verkennende fase. Voor de aanleg van een ERS-traject van 180 kilometer tussen Rotterdam en Venlo is voorlopig 115 miljoen euro gereserveerd. De haalbaarheidsstudie, die eind 2024 wordt afgerond, moet uitsluitsel geven over de vraag of ERS daadwerkelijk kan bijdragen aan de verduurzaming van het vrachtvervoer. In de internetconsultatie waren de meningen hierover verdeeld.
Super Eco Combi
De Super Eco Combi komt ook aan bod in het meerjarenprogramma. Deze extra lange vrachtwagencombinatie kan twee 40-voets containers vervoeren en zou daarmee twee reguliere vrachtwagens kunnen vervangen. Dit betekent minder vrachtwagens op de weg, minder files en, belangrijker nog, een flinke reductie in uitstoot van CO2, stikstof en fijnstof.
Met geld uit de terugsluis wordt onderzocht of het mogelijk is om de SEC veilig toe te laten op de Nederlandse wegen. Hierbij wordt gekeken naar de voorwaarden waaronder deze combinaties kunnen rijden, zoals specifieke routes en tijden, en de veiligheid voor andere weggebruikers. De SEC zou niet alleen een bijdrage leveren aan het verminderen van de uitstoot, maar kan ook een oplossing bieden voor het tekort aan vrachtwagenchauffeurs. Eén chauffeur kan immers met een SEC de lading van twee vrachtwagens vervoeren.
Logistieke efficiëntie en digitalisering
Het programma kijkt niet alleen naar de technische kant van verduurzaming, maar ook naar logistieke efficiëntie. Er is 50 miljoen euro gereserveerd voor maatregelen die het aantal onnodige transportkilometers moeten terugdringen. Zo rijdt volgens Eurostat-onderzoek uit 2019 maar liefst 26 procent van de vrachtwagens in Nederland zonder lading, al zijn daar nog wel de nodige kanttekeningen bij te zetten.
Daarnaast wordt digitalisering van de logistieke sector gestimuleerd, met name bij kleine en middelgrote bedrijven die vaak achterlopen op dit gebied. Digitalisering kan helpen om transport efficiënter in te plannen en de beladingsgraad van vrachtwagens te verhogen.
